بهای نفت در بازارهای جهانی روند متزلزلی را در پیش گرفته است. با این حال اگر بخواهیم به میزانی متوسط اشاره کنیم باید گفت در شرایط فعلی قیمت طلای سیاه در مجدوده 48 دلار در نوسان است هرچند نشانه های بهبود را در این بازار نمی توان نادیده گرفت به طوریکه پیش بینی می شود قیمت نفت در بازارهای جهانی به زودی از مرز 50 دلار نیز عبور خواهد کرد کما این که طی روزهایی از هفته گذشته قیمت نفت به بالاتر از 50 دلار نیز رسید و از آن عبور کرد. کارشناسان بازارهای جهانی می گویند نفت از پتانسیل های خوبی برای عبور از 50 دلار برخوردار است چراکه مازاد عرضه نفت در بازارهای جهانی در حال کاهش و اصطلاحا تبخیر شدن است و به همین دلیل پیش بینی می شود قیمت نفت افزایش یابد.

 از علل تغییرات قیمت نفت که بگذریم کارشناسان داخلی معتقدند کاهش قیمت نفت اثرات مثبت و منفی فراوانی را برای اقتصاد ایران به همراه دارد. بررسی ها نشان می دهند سهم اقتصاد ایران از نفت در مقایسه با سال های نه چندان دور (دهه هشتاد) به شدت کاهش یافته است. به طوریکه این سهم از رقمی در حدود 35 درصد در سال 2008 به کمتر از 10 درصد در سال گذشته رسیده است که این امر نشان می دهد این روند تحت تأثیر دو عامل تجریم ها و کاهش قیمت نفت رخ داده است. به تحلیل اگزیم نیوز قیمت نفت از مرزهای بالای 100 دلار به زیر 50 دلار رسیده و در عین حال میزان صادرات نفت از 2.7 میلیون بشکه به یک میلیون بشکه در روز رسید.

 این دو عامل باعث شد اولا درآمدهای کشور به شدت افت  کند که این موضوع روی طرح های عمرانی اثر مستقیم گذاشت و باعث کاهش رشد اقتصادی تا منفی 6 درصد نیز شد. حالا دو اتفاق معکوس در شرف وقوع است. میزان صادرات نفت ایران در حال حاضر به حدود 2 میلیون بشکه در روز رسیده است. از طرف دیگر روند قیمت نفت نیز پیش بینی می شود تا پایان امسال به 60 تا 70 دلار برسد. این دو عامل می تواند به تقویت درآمدهای نفتی کشور و از طرف دیگر ایجاد ظرفیت برای شروع طرح های عمرانی منتهی شود.

 در این بین اما برخی اقتصاددانان می گویند بازگشت قیمت ها و تولید نباید به بازگشت دولت و اقتصاد به لاک نفت منجر شود بلکه باید دولت از این به بعد با تقویت امکانات ذخیره سازی ارزهای نفتی پشتوانه های لازم را برای اقتصاد کشور ایجاد کند و ذخایر ارزی را به مصرف سرمایه گذاری و تولید برساند.  

در این بین اخیرا وزیر اقتصاد در گفتگو با یک شبکه خبری اندونزیایی اعلام کرد که یکی از مشکلات اساسی اقتصاد ایران وابستگی آن به نفت و درآمدهای ناشی از فروش طلای سیاه است.به گفته طیب نیا سهم بالای درآمدهای نفتی و سهم بالای درآمدهای ارزی دولت حاصل از فروش نفت دو مشکل عمده ای بود که ایران را نسبت به درآمدهای نفتی آسیب پذیر کرده بود. بنابراین ما تصمیم گرفتیم که وابستگی اقتصاد را به نفت کاهش دهیم.

طیب نیا معتقد است: تحریم ها با وجود تمام هزینه ها و آسیب های تحمیلی به مردم ما واقعیت هایی را هم بیش از پیش برایمان آشکار کرد و این واقعیت، ضرورت کاهش وابستگی اقتصاد ایران به درآمدهای نفتی بود.

وزیر اقتصاد با بیان اینکه در دوران تحریم ها توانستیم میزان وابستگی اقتصاد ایران به نفت را کاهش دهیم، تصریح کرد: در این دوران سهم نفت از بودجه و درآمد دولت کاهش پیدا کرد و تراز تجاری غیرنفتی ایران با مازاد روبرو شد؛ بنابراین تصمیم گرفتیم که در دوران پساتحریم نیز این سیاست‌های اصولی را ادامه دهیم و شاهدیم که میزان وابستگی اقتصاد ما به نفت کم شده و به تبع آن آسیب پذیری مان نیز نسبت به کاهش قیمت نفت تقلیل پیدا کرده است.

طیب نیا افزود: به همین سبب بود که در میان کشورهای نفتی، ما کمترین اثر منفی  را از کاهش قیمت نفت متحمل شدیم و دیدیم که در شرایط کاهش قیمت نفت، کماکان روند نزولی تورم در ایران ادامه پیدا کرد و رشد اقتصادی که در دوران تحریم به منهای ۶.۸ درصد رسیده بود به نرخ مثبت سوق پیدا کرد.

وی تاکید کرد: بر اساس برنامه ریزی های صورت گرفته تلاش می کنیم با نفت ۴۰ دلاری بتوانیم به رشد اقتصادی ۵ درصد دست یابیم که این پیش بینی کاملا عملی است و حتی می توانیم از آن فراتر رویم.